door Gerrit Houtman –
Inhoud
Het hoofddeel van het boek bestaat uit een 130-tal samenvattingen van pastorale gesprekken met een korte reflectie hierop door de pastor zelf. Het boek heeft als doel pastorale bezoekers te inspireren tot echte wederzijdse ontmoetingen om zo instrumenten te mogen zijn om de ontmoeting met God mogelijk te maken. De samenvattingen zijn gerubriceerd aan de hand van alle mogelijke onderwerpen, die je in het pastoraat kunt tegenkomen: van gezinsproblematiek tot burn-out, maar ook vragen rond doop en avondmaal (binnen een reformatorische context). Het tweede deel gaat over de pastorale vaardigheden die nodig zijn om de kwaliteit van het gesprek te waarborgen, zoals reflecteren over het gesprek, de opbouw van de pastorale communicatie en de vaardigheden binnen het gesprek zelf. Het derde deel bevat een aantal Bijbelstudies.
Sterk
Wat ik sterk vind aan dit boek is de open en eerlijke manier waarop de schrijvers de lezer laten binnenkijken in hun manier van werken. Het zijn geen succesverhalen, ze bevatten geen methoden waarmee je in een gesprek elke problematiek te lijf kunt gaan. Het zijn veeleer herkenbare voorbeelden van alle mogelijke ontmoetingen die je in de pastorale praktijk kunt tegenkomen. Ze tonen aan wat pastoraat is: voorzichtig zoeken naar verbinding, kijken waar en hoe ruimte gemaakt kan worden voor God zelf. De schrijvers maken zich vervolgens heel kwetsbaar door voorzichtig te reflecteren over hoe het gesprek verlopen is en misschien anders gekund had. De grote lijn door de gesprekken heen blijft het creëren van een ontmoeting, waarbij de pastor naast de ander gaat staan, niet gaat preken en voorrang durft te geven aan waar de pastorant zelf staat op dat moment. Een sterk voorbeeld daarvan vind ik op blz.111 waar de pastor de verleiding om zijn eigen boek te gebruiken weerstaat en de homoseksuele jongen helpt om trouw te blijven aan waar deze op dat moment zelf voorstaat. Enkele andere voorbeelden gaan over het voorzichtig contact maken met jongeren en trachten binnen hun aandachtsveld te komen en zo een gesprek te voeren.
De gesprekken maken duidelijk dat ze binnen een reformatorische traditie gevoerd worden. Misschien dat binnen een evangelische context wat duidelijker en directer over de relatie met God gesproken zou worden, zoals in het geval van heilsonzekerheid op blz.44. Tegelijk doet juist de voorzichtigheid en het werken aan een pastorale relatie weldadig aan en kan deze goed corrigerend werken voor pastors met een evangelische inslag.
Aansluitend bij dit laatste vind ik de originele manier, waarop pastorale gespreksvoering helder gemaakt gewordt aan de hand van een bezoek aan de tempel, heel treffend (deel 2, hoofdstuk 2). In de voorhof stel je andere vragen dan in het ‘heilige’ en bij het ‘allerheiligste’ is de grootste bescheidenheid geboden en mag niets geforceerd voelen. Ik vind dit een prachtige aanvulling op het Emmaüsmodel waarin men ook diverse stappen doorloopt voordat men bij de wezenlijke ontmoeting met God komt.
Het is jammer dat deel 2 ‘Groeien in pastorale vaardigheden’ enkel een beetje proeven is. Dit had wat mij betreft wel wat uitgebreider gemogen. Gelukkig wordt het belang van reflecteren sterk benadrukt, maar het had nog meer uitgewerkt mogen worden. Zeker omdat het daar toch vooral om gaat in de besproken gesprekken.
Waarom deel 3 (een aantal Bijbelstudies) hierbij gevoegd is, is mij onduidelijk. Ze vormen niet direct een meerwaarde aan de opzet van dit boek. Het had mijns inziens beter geweest als deel 2 gelijkwaardige aandacht had gekregen als deel 1.
Aart Peters, Leo Smelt (redactie), Ontmoeting, inspiratie voor pastorale gesprekken, (Boekencentrum, 2017, 128 blz.)
