door Raymond R. Hausoul – In mei 2023 overleed de Amerikaanse predikant Timothy J. Keller. In Nederland en Vlaanderen kregen zijn boeken de afgelopen jaren veel waardering. Van zijn boek In alle redelijkheid ging er meer dan 28.000 papieren exemplaren over de toonbank. In deze theologisch-biografische weet Collin Hansen het leven van deze voorganger en latere bestsellerschrijver te vertellen. Hoewel de vroege tijd van Keller daarin niet ontbreekt, richt Hansen zich vooral op Kellers theologische vorming en geloofskeuzen.
We vernemen hoe Keller er al vroeg voor koos om te waken voor een anti-intellectualisme, dat veel evangelische kerken kenmerkt. Keller legde nadruk op het belang van een breed opgezette theologische opleiding, waarin men de breedte van de theologische orthodoxie kan ontdekken. Voor hemzelf was dat Gordon-Conwell (73-95). Vanuit zijn opleiding zag Keller hoe hij het verlossingswerk van Christus in een seculiere, postchristelijke cultuur kon verkondigen. Hierin liet hij zich langdurig inspireren door grote denkers uit de christelijke traditie (Lewis, Luther, Edwards).
Keller sloot als theoloog graag aan bij de oude gereformeerde theologie. In zijn opleiding erkende hij het belang om de Bijbel heilshistorisch te lezen (76). Wie dat naliet, liep gevaar sektarisch of liberaal te worden. Zelf koos Keller voor het neo-calvinisme, aangezien het de hoogste eer aan God gaf (93). Hij was lid van de Presbyterian Church in America en onderschreef de belijdenis van Westminster.
Vanuit zijn theologische reflecties zag hij in hoe gemakkelijk kerken vaak onbewust voor de stroming van het arminianisme kozen. Ze legde grote nadruk op de menselijke verantwoordelijkheid in de omgang met het heil. Heilszekerheid is dan onmogelijk, omdat bepaalde keuzen ertoe kunnen leiden dat Christus een mens loslaat en deze voor eeuwig verloren gaat. Keller vindt dat dit de rijke genade van God in Jezus Christus onderschat en legt nadruk op de onderwerpen verkiezing, verzoening, zonde en genade (105).
Vanuit deze theologische kadering vertelt Hansen hoe Tim Keller vormgaf aan zijn predikantschap. Er is aandacht voor het belang van een christocentrische prediking. Wie dat nalaat spreekt, volgens Keller, enkel de wil van de mens aan. Volgens Keller zijn het niet onze zonden die ons van God scheiden, maar onze ‘verfoeide’ goede werken. Zonde is voor Keller het aannemen van een identiteit die los van Christus staat. Keller wees erop dat dit het probleem van de westerse cultuur was. Hij bracht het evangelie daardoor in gesprek met vragen die in de cultuur een rol spelen. In de evangeliën ziet Keller die insteek bevestigd. Hij legde in preken en onderwijs daarom nadruk op het gevaar van het wetticisme dat enkel de menselijke wil (los van het hart) zou aanspreken. In die hoedanigheid wist Keller aansluiting te vinden bij zijn postmoderne publiek in New York.
Collin Hansen verantwoordt de reflecties over Keller voortdurend vanuit gesprekken met getuigen en stukken uit de literatuur van Keller. Wat echter opvalt is dat een stamboom, tijdslijn, landkaart en andere verhelderende illustraties in het boek ontbreken. Dat zou de tekst aanzienlijk verduidelijken. Zelf wist ik niet met zekerheid aan het begin van het boek vast te stellen wie William Keller was. De context liet vermoeden dat het om Billy Keller ging, een broer van Tim Keller. Het vraagstuk werd verzwaard, doordat er in het stuk ook sprake was van Bill Keller, de vader van Tim Keller. Een overzichtelijke stamboom had dat gemakkelijk voor me verhelderd. Een andere uitdaging is dat veel theologische begrippen en theologen niet nader worden toegelicht. De lezer wordt verondersteld dat zelf op te zoeken of te weten. Een ander gemis is dat er een volledige bibliografie in deze biografie ontbreekt. Hoewel voetnoten talrijke verwijzingen naar publicaties van Tim Keller bevatten, zou dit een meerwaarde voor het boek zijn geweest.
Collin Hansen, Tim Keller: Zijn geestelijke en intellectuele vorming (Van Wijnen, 2023, 304 blz.)
