door Eleonora Hof – Zoals de eerste zin van dit boek ons kort en bondig duidelijk maakt: “Eten is ‘een ding’ in onze cultuur”. Deze bundel artikelen gebruikt die constatering als een aanknopingspunt om verder na te denken over de verbinding tussen voedsel in onze cultuur en het vieren van de maaltijd van de Heer binnen de liturgie. De auteurs zijn afkomstig uit zowel Nederland als Vlaanderen en uit zowel protestantse als katholieke hoek. Hiermee zijn ze helaas niet afkomstig uit de “volle breedte van de oecumene”, zoals op de achterflap vermeld staat, omdat er geen evangelische schrijvers of theologen uit de pinksterbeweging hebben meegeschreven. Een gemiste kans van de redactie, omdat juist de evangelische traditie een eigen vitale avondmaalspraktijk heeft ontwikkeld rond de kern van het gedenken van het verzoenend lijden en sterven van Christus. Maar de evangelische beweging kan ook veel leren van het vieren van de maaltijd van de Heer in andere kerkgenootschappen omdat zij vaak weer andere aspecten op de voorgrond plaatsen.
Deze bundel artikelen zet ons in ieder geval op diverse punten aan het denken. In het eerste artikel argumenteren Mirella Klomp en Marcel Barnard dat het mogelijk is om onze gewone huis-tuin-en-keukenmaaltijden niet los te zien van het werk van God in deze wereld. Juist ook in het terloopse en dagdagelijkse kan er iets doorklinken van het heilige. Denk bijvoorbeeld aan de beweging van de “uitgestelde koffie” waarbij cafébezoekers een kopje koffie extra betalen zodat later iemand die het nodig heeft een gratis koffie kan krijgen. Of in mijn eigen ervaring: bij een vergadering in de gemeente kreeg iedereen een aantal druiventrossen mee naar huis, omdat de druivenoogst dat seizoen zo overvloedig was geweest.
Geen sacrament in de technische betekenis van het woord, maar wel een teken waarin delen van overvloed, samenhorigheid en gulheid iets laten doorschemeren van hoe God ons leven in volheid bedoeld heeft. De auteurs introduceren voor deze ervaringen de term “casual sacramentaliteit.” Zij bedoelen daarmee de concrete lichamelijke handelingen in het dagdagelijks leven die een echo zijn van de handelingen in het sacrament, zoals het eten en drinken, nemen, breken en delen. Dus het delen van een druiventros uit eigen tuin met je medebroeders en zusters in het geloof krijgt zo een diepere betekenis.
De waarde van dit boek is dat het het gewone leven en het vieren van het Avondmaal op elkaar wil betrekken. In andere woorden: “Er is een verband tussen de keukentafel en de avondmaalstafel (en de koffietent)” (p. 31). Maar tegelijkertijd voelt dit boek ook nog onaf, omdat de evangelische en charismatische stemmen ontbreken, terwijl juist de dialoog met de historische kerken verrijkend voor beide kan werken.
Mirella Klomp, Peter-Ben Smit, Iris Speckman (red.), Rond de Tafel: Maaltijd Vieren in Liturgische Contexten (Berne Media, 2018, 221 blz)
