door Filip De Cavel –
Vorig jaar, rond deze tijd, organiseerden enkele organisaties en instellingen een symposium (12-25 juli 2014) aan de ETF te Leuven. Het ‘Leuven Center for Christian Studies’ (LCCS), de Evanglische Theologische Faculteit (ETF) en de ‘European Christian Mission International’ (ECMI) brachten gemeentestichters, gemeenteleiders en theologen samen uit meer dan 25 Europese landen. De gemeenschappelijke deler? Hun betrokkenheid in het stichten en ontwikkelen van nieuwe gemeenten in de Europese context.
Er bestond reeds via de website de mogelijkheid om de audio van deze toespraken aan te schaffen (10€). Een breder publiek kan nu ook, via het boek ‘Church Planting in Europe’, kennismaken met de thema’s die besproken werden in lezingen, groepsgesprekken, discussiemomenten en casestudies. Engelstalig, maar zeker toegankelijk. Het werk is door 15 mensen geschreven. Men heeft het opgedeeld in 4 hoofddelen (Bijbelse Overwegingen; De Kerk in Europa; Gemeentestichters; Casestudies), met een totaal aan 19 hoofdstukken.
Het boek laat zich lezen als een stand van zaken. Daarbij horen de nodige bijbelse, theologische, sociologische en strategische analyses als het gaat over hoe het gesteld is met de kerk en de bruggen of obstakels richting de maatschappij. Waarom lopen de kerken leeg? Bestaat er een bijbels en liefst nog bruikbaar model om tot vruchtbare gemeentestichting te komen? Wat is de rol van gebed hierin? Hoe gebeurt het in de dagelijkse praktijk van een kleine Waalse gemeente? Of in Cordoba, Spanje?
Het symposium, en bijhorend boek, opent de weg voor een breder debat dat gerust mag doorsijpelen naar de lokale gemeenten en denominaties die nog steeds bekommerd zijn om hoe we in de publieke sfeer de stem van Christus kunnen vertolken. Klinkende begrippen als ‘missionaire kerk’, theologen als Lesslie Newbigin, vernieuwende denkers als Alan Hirsch en Alan Roxburgh passeren de revue. Het Anglicaanse antwoord, Fresh Expressions, op hoe we als kerk opnieuw aansluiting kunnen vinden bij de omgeving, wordt onder de aandacht gebracht. Zelfs positieve benaderingen van, alsook kritiek op, het postmoderne denken ontbreken niet. Voor de doorgewinterde gemeentestichtende of missionaire werker zijn bovenstaande begrippen en namen niet nieuw, maar de bundeling en voorstelling aan een breder publiek is een pluspunt.
Bij monde van de kritische toehoorder kan de lezer misschien zijn of haar eigen bemerkingen terugvinden aan het eind van elk hoofdstuk waar een aantal vragen aan de spreker werden opgenomen. Sommige hoofdstukken sluiten ook af met enkele gespreksvragen. Zoals reeds gezegd laat het boek zich vlot lezen. Men is in ieder geval zuinig geweest met academisch jargon. Toch zullen vooral lezers die zich willen verdiepen in de evaluatie van en evoluties binnen onze (Europese) cultuur, hun hart kunnen ophalen.
Mis ik elementen? Zeker en vast. Voor een symposium dat werd georganiseerd op Vlaamse bodem, valt het me op dat er weinig of geen verwijzingen zijn naar Vlaamse voorbeelden van gemeentestichtend werk. Het is uiteraard niet de fout van de organisatoren dat er weinig te schrijven valt. Misschien zijn er geen noemenswaardige, vernieuwende benaderingen op Vlaamse bodem? Toch kon op zoiets geanticipeerd worden, want Vlaanderen zal allicht niet de enige regio in Europa zijn die te kampen heeft met de verzuchtingen van kerken in een post-christelijke, seculiere context. Misschien had hier ook een theologische en zelfkritische reflectie op zijn plaats geweest. Is het alleen een kwestie van falen in ‘hoe’ we het evangelie brengen? Ligt de schuld alleen bij de secularisatie? Joanne Appleton doet in haar hoofdstuk, ‘Missional Spirituality and Taking New Initiatives in Church Development’, een meer dan verdienstelijke poging om de aandacht weg te nemen van de gekende – en abstracte – evangelisatietaal die zo kenmerkend was voor evangelisatie en gemeentestichting tijdens de voorbije decennia. Als we, ook in Vlaanderen, dit gesprek op een ander niveau willen tillen, dan, zo pleit ze bij monde van Alan Roxburgh, moeten we de Schrift benaderen als een Verhaal waar we zelf in stappen. Dit in plaats van het Verhaal van God in de mensen te krijgen. Laten we ons leven, en bij uitbreiding dat van onze geliefden en kennissen, in het Verhaal van God brengen. De aandacht voor een missionair leven en denken daagt ons dan ook uit om discipel te zijn en daarbij horen nog steeds deugden als gehoorzaamheid en offervaardigheid. Dichtbij Jezus blijven.
Samengevat kunnen we stellen dat ‘Church Planting in Europe’ ons een verrassend breed kader aanbiedt. We worden geconfronteerd met een recente stand van zaken van gemeentestichting, missionair denken en vernieuwende vormen van gemeente-zijn.
Dit boek kan dienen als springplank naar meer gespecialiseerde literatuur van Tim Keller (bespreking op indekerk: ‘Centrum Kerk’), Alan Hirsch (bespreking op indekerk: The Shaping of Things to Come: Innovation and Mission for the 21st-Century Church) en Alan Roxburgh (‘Missional: Joining God in the Neighborhood’).
Evert Van de Poll en Joanne Appleton (red.), Church Planting in Europe: Connecting to Society, Learning from Experience, (Wipf & Stock, 2015, 280 blz.)
