door Raymond R. Hausoul – Veel mensen bidden op talrijke verschillende manieren. Maar wat is gebed eigenlijk? Hoe bidden en baden christenen gedurende de eeuwen in hun verschillende christelijke tradities? Dit handboek richt zich op deze boeiende vragen en het bredere thema van gebed. In dit monumentale werk biedt Jan Jongeneel een overzichtelijke en diepgravende verkenning van het gebed binnen het christendom. Het boek is professioneel geschreven en opgebouwd als een handboek dat inzicht wil bieden zonder zich te verliezen in theologische discussies. Jongeneel kiest ervoor om gebedsvormen en gebedssoorten naast elkaar te plaatsen, met een beschrijvende benadering in plaats van een oordelende.
Het werk bestaat uit drie grote delen. Het eerste deel onderzoekt het gebed vanuit verschillende benaderingen, waaronder het wijsgerige, wetenschappelijke, culturele, godsdiensthistorische, bijbelse, kerkhistorische en theologische perspectief. Daarbij beperkt Jongeneel zich niet enkel tot zijn eigen protestantse visie maar put hij uit de rijke traditie van het christendom. Dat is een grote uitdaging voor wie recht wil doen aan het samenbrengen van een veelheid aan bronnen en invalshoeken over gebed. Wat bijzonder opvalt is de aandacht voor de geschiedenis van het gebed in de oosterse kerken, een aspect dat in onze westerse werken vaak ontbreekt.
Het tweede en derde deel horen inhoudelijk bij elkaar. Hierin komt de praktijk uitvoerig aan bod. Denk aan gebedsplaatsen, gebedstijden, gebedshoudingen en verschillende manieren van bidden. Van dansend bidden tot kindergebeden, van liturgische vormen tot het bidden in tongen. Wel maakt Jongeneel in de beschrijving hiervan weinig gebruik van de recente ontwikkelingen (en publicaties) hierover. Zo valt het me op dat moderne verschijnselen zoals worship- of praise-events, die in onze evangelische kringen tamelijk vaak voorkomen, vrijwel ontbreken in dit handboek.
Ondanks dit gemis is het handboek een goudmijn voor wie informatie over gebed in het christendom zoekt en het gebedsleven daarmee wil verrijken. In een tijd waarin gebed vaak wordt verengd tot het privé-gebed of volledig over het hoofd wordt gezien in de christelijke geloofsleer, toont Jongeneel overtuigend aan hoe breed, rijk en veelzijdig het gebed voor veel christenen werkelijk is. Gebed is wat dat betreft een ondergewaardeerd thema en dit boek brengt het met grote uitvoerigheid opnieuw onder de aandacht.
Jan A.B. Jongeneel, U aanbidden (KokBoekencentrum, 2024, 288 blz.)
