door Maarten Hertoghs – In 2006 verscheen Thematische Concordantie bij Uitgeverij Kok en in 2015 was het tijd voor een tweede druk. Wij kregen er ook een exemplaar van.
De meerwaarde van een thematische concordantie?
Via een website als debijbel.nl kan je gemakkelijk zoeken in welke Bijbelteksten bijvoorbeeld het woord ‘hoop’ voorkomt. Je krijgt dan 140 teksten, als je zoekt in de Herziene Statenvertaling. Een thematische concordantie gaat anders te werk. Om in het voorbeeld te blijven, wordt ‘hoop’ als thema bekeken en onderverdeeld in subthema’s. Zo zijn er subthema’s als ‘hoop wordt omschreven als …’, ‘gevolgen van hoop’ of ‘voorbeelden van hoop’. Daarna volgt een opsomming met telkens bijbehorende teksten. Zo kan je eigenlijk vrij snel zien op welke verschillende manieren er over hoop gesproken wordt in de Bijbel. In deze Thematische Concordantie worden meer dan 300 thema’s als ‘hoop’ op die manier weergegeven. De meerwaarde zit vooral in de andere aanpak.
De afgelopen maanden heb ik deze thematische concordantie tijdens mijn werk bewust proberen gebruiken. Af en toe werd het nut duidelijk, maar zeker niet altijd. Je zou het kunnen zien als een aanvulling op een gewone concordantie, debijbel.nl of noem maar op. Hier en daar zijn er online ‘topical Bibles’ vinden, maar die hebben niet zo’n handige onderverdeling als de Thematische Concordantie.
Objectief – subjectief
Het spreekt voor zich dat de oververdeling bij elk thema niet altijd objectief is. Een goed voorbeeld is de drie-eenheid, één van de 300 thema’s. Er zijn best wel wat subthema’s en teksten die over het algemeen goed en objectief gekozen zijn. Zo staat er ‘de doop moet bediend worden in de naam van drie-eenheid*’, met een verwijzing naar Matteüs 28:19. Geen probleem wat dat betreft. Het eerste subthema is echter: ‘de leer van drie-eenheid* wordt bewezen vanuit de Schrift’ en daarna wordt onder andere verwezen naar 1 Johannes 5:7. Daar is de subjectiviteit duidelijk. Er is zeer veel twijfel over de canoniciteit van dat vers, dus het gaat ver om dit te categoriseren als bewijs voor de drie-eenheid.
Ongelukkig
Ik las als kritiek op de eerste druk dat er enkel een verwijzing naar ‘Joden’ en niet naar ‘Israël’ te vinden was. Dat blijkt in deze tweede druk niet veranderd te zijn. Jammer! Over joden wordt pas na de Babylonische ballingschap gesproken, terwijl Israël toch een oudere en bredere benaming is. Het is met andere woorden een vreemde keuze.
Conclusie
De kritiek in bovenstaande alinea’s neemt niet weg dat de thematische concordantie echt wel bruikbaar is naast een gewone concordantie of website. Je kan er niet elke dag gebruik van maken, maar af en toe zal het wel van pas komen!
* Waar ‘drie-eenheid’ staat, staat in het boek een streepje. Ik vul het voor de duidelijkheid hier zelf aan.
G. Stonier, Thematische Concordantie, (Uitgeverij Kok, 2015, 334 blz.)
