door Maarten Hertoghs –
In 160 bladzijden neemt Martin Heikoop ons mee naar het Rome in de tijd van het Nieuwe Testament. We krijgen een degelijke rondleiding in verschillende facetten van het Romeinse rijk van de eerste eeuw: Judea en Rome, de keizer, het leger, de godsdienst, de sociale verhoudingen, economie, cultuur, verkeer en communicatie.
De bedoeling van het boek is niet zozeer om achtergrond te geven bij het Romeinse rijk. Over dat onderwerp zijn veel diepgaandere boeken geschreven. Martin Heikoop wil laten zien dat het Nieuwe Testament geschreven is in een door Rome overheersde wereld. Of je nu wil of niet, dat heeft het Nieuwe Testament beïnvloed. We zien dit in cultuurelementen, zoals bijvoorbeeld de manier waarop Paulus zijn brieven opbouwt, of op economisch vlak, waar de munteenheden een goed voorbeeld van zijn, … . Bij elk facet trekt de schrijver, met tekstverwijzingen, lijnen naar het Nieuwe Testament
Dit wil echter niet zeggen dat de Romeinse context zomaar overgenomen werd door het christendom. Martin Heikoop laat duidelijk zien waar de verschillen liggen. De keizer is, voor christenen, niet de Divi Filius (zoon van God), maar Jezus Christus. Paulus bouwt zijn brieven wel op volgens een gekend stramien, maar brengt daar wijzigingen in aan. De sociale verhoudingen worden gerespecteerd, maar vrouwen hadden wel een hogere positie dan zij in de Romeinse (of joodse) cultuur hadden, … .
Het was fijn om dit boek te lezen. Het is helder geschreven en eventueel minder bekende termen worden uitgelegd. Dit maakt het boek erg toegankelijk. Je moet echt geen theologische of geschiedkundige achtergrond hebben om hierdoor te komen. Ik vond het een pluspunt dat Martin Heikoop enerzijds lijnen trekt naar het Nieuwe Testament, maar anderzijds ook laat zien waar breuklijnen tussen Rome en het Nieuwe Testament zitten.
Het boek is wellicht minder geschikt voor mensen die al een uitgebreide kennis van het Romeinse rijk hebben. Zij zullen hier en daar zeker interessante zaken lezen, maar misschien betekent het boek geen grote meerwaarde. Ik zou het boek vooral willen aanraden aan mensen die nog niet zo bekend zijn met het Romeinse rijk of nog niet zoveel inzicht hebben in hoe Judea in de tijd van het Nieuwe Testament beïnvloed werd door Rome. Het kennen van de achtergrond van het Nieuwe Testament kan echt voor een verdieping van de Bijbelkennis zorgen.
Martin Heikoop, Rome en het Nieuwe Testament (Boekencentrum, Zoetermeer).
