door Maarten Hertoghs – De titel van het boek zal sommigen té maakbaar klinken of té sterk meegaand in de stroom van boeken die je vertellen hoe je in vijf stappen een evenwichtiger mens, christen, leider, … wordt. Het leek me desondanks nuttig om dit boek door te nemen, vanuit zelfreflectie als gemeenteleider, met de vraag in gedachten of dit boek een meerwaarde kan vormen voor de vele leiders in Vlaanderen. Met leiders bedoel ik alle mensen die leiderstaken op zich nemen: oudsten, kinder- en jeugdleid(st)ers, pastorale werk(st)ers, …
De schaduwzijde
Meer dan eens grijpen Rima en McIntosh terug naar de kinder- en jeugdtijd als een belangrijke periode voor je vorming. Iedereen wordt er bewust of onbewust door bepaald. Het is ontegensprekelijk zo dat negatieve ervaringen voor iemand een enorme drijfveer kunnen zijn om iets te bereiken. Dat kan dus ten goede gebruikt worden, maar in moeilijke tijden kan dat net ook een valkuil zijn.
De schrijvers van het boek stellen dat de grondstoffen voor onze schaduwzijde trots, zelfzucht, zelfbedrog en verkeerde motieven kunnen zijn die zich vermengd hebben met onze persoonlijkheid. Het is belangrijk om als leider te reflecteren: “Waarom doe ik de dingen die ik doe? Is dat vanuit een oprechte, dienende houding of streel ik vooral mijn ego?” Als we onze motieven niet eerlijk onder ogen durven zien, zijn we op een donkere weg. Tijden van mislukkingen, spanningen, teleurstellingen, … brengen de schaduwzijde dan meer dan eens naar boven. De bom barst.
Soorten leiders
Rima en McIntosh beschrijven vijf soorten leiders en koppelen deze aan Bijbelse figuren die een spiegel kunnen vormen: de dwangmatige, de narcistische, de paranoïde, de medeafhankelijke en de passief-agressieve leider. Het is jammer dat enkel ‘negatieve’ leiders besproken worden. Misschien is dat wel mijn grootste kritiek op het boek: het gaat uit van de waarschijnlijkheid dat het misloopt. Hoewel de vele voorbeelden van leiders die de voorbije decennia ‘gevallen’ zijn, de schrijvers ogenschijnlijk gelijk geven, is het nog maar de vraag of de negatieve voorbeelden ons vooruit helpen. Wekt het niet eerder vrees op die verlammend werkt? Inzicht in jezelf en je motieven is belangrijk, maar er is meer nodig. Ik was daarom ook blij met “stap 5” in het overwinnen van de schaduwzijde: “weet wie je bent in Christus”. Dat evangelisch adagium had mijns inziens “stap 1” mogen zijn.
Zelfreflectie
Ik heb het boek gelezen als zelfreflectie. Iedereen heeft een schaduwzijde, volgens de schrijvers. Hoe herken ik die bij mezelf en hoe ga ik ermee om? In hoeverre kan ik me vereenzelvigen met een type leider dat beschreven wordt? Wat ik vooral onthoud, is dat eerlijkheid en aanspreekbaarheid hierin onontbeerlijk zijn. Dat is, terecht, een weerkerend punt in het boek. Durf ik eerlijk te zijn tegenover mezelf en God? En durf ik transparant te zijn naar een vertrouwenspersoon die mij mag aanspreken? In die zin vind ik dit boek een aanrader. Het kan maar helpen om als leider jezelf te leren kennen.
Rima, McIntosh, Overwin je schaduwzijde, (Arrowz, 2017, 271 blz.)
