door Maarten Vergouwe –
De auteur
Tomáš Halík is priester en hoogleraar filosofie en sociologie in Praag. Hij geldt als één van de belangrijkste Oost-Europese rooms-katholieke intellectuelen van deze tijd. Voor het boek “Geduld met God” ontving hij de Europese prijs voor het beste theologische boek 2011. Hij heeft niet alleen een theologische en filosofische achtergrond maar heeft ook nog gewerkt als psychotherapeut. Deze drie gebieden maken van hem een boeiende schrijver.
Trilogie
Het boek “Ik wil dat jij bent” vormt een trilogie met de eerder verschenen boeken “Geduld met God” en “De nacht van de biechtvader”. Tomáš bespiegelt hiermee de thema’s geloof, hoop en liefde. Hij noemt ze met het bekende beeld van de dans, een beeld dat ook voor de Drie-eenheid wordt gebruikt. Voor ons westerlingen is het logisch dat hij met het onderwerp geloof is begonnen. Je proeft dan ook in beide vervolgboeken dat ze geschreven zijn vanuit het eerste.
Liefde
Dat Tomáš als eerste over geloof heeft geschreven, betekent niet dat hij het bekende vers van Paulus niet erkent. De liefde heeft wel degelijk voorrang boven het geloof. Hij verwoordt het als volgt: “Ik heb sterk het idee dat God het niet bijster interessant vindt of wij in zijn bestaan geloven of niet. Er is hem echter alles aan gelegen of wij hem liefhebben.” Hiermee brengt hij de titel van zijn boek tot leven: “Ik wil dat jij bent” is een belangrijke liefdestaal van de mens naar God.
Ik wil dat jij bent
Het citaat van Augustinus, “Ik wil dat jij bent”, krijgt in dit boek de drie dimensies die het ook bij Jezus kreeg: Ik wil dat Jij – God – bent, Ik wil dat jij – mijn naaste – bent en ik wil dat ik ben. Tomáš houdt ons voor dat dit diepe verlangen zijn tijd en afzondering mag krijgen. Het is in onze ongeduldige cultuur niet vanzelfsprekend om ons dermate bewust van liefde te zijn. Ja, “God is dood” (Nietzsche) en daar zijn we blij om, maar dan is het nu tijd voor het zijn van de wáre God, voor Gods nabijheid in het zijn van de ander en ikzelf. De doorleefdheid van Tomáš’ woorden is zo inspirerend dat je het gevoel hebt aan de voeten van Jezus zelf te zitten.
De ander
Is tolerantie ons laatste antwoord? Wat is dat, je vijanden liefhebben? Wat is samen leven? Tomáš zet de boodschap van Jezus in de context van de filosofische geschiedenis en haalt er haarfijn uit wat ons vandaag zou moeten bewegen om met onze naaste om te gaan zoals Jezus dat bedoelt. “De ander” blijft hierbij geen filosofisch begrip maar wordt in vele vormen dichtbij gebracht.
Conclusie
Ik ben heel enthousiast over de boeken van Tomáš Halík. Zijn taal is niet eenvoudig, maar dat maakt ze ook heel leerzaam. Hij vervalt zo weinig in prekerigheid dat je als het ware wordt meegenomen door een geestelijke vader die zegt: ik wil dat jij bent.
Tomáš Halík, Ik wil dat jij bent, (Boekencentrum, 2017, 192 blz.)
