door Filip De Cavel –
Een korte aanloop
“Heaven is important, but it’s not the end of the world.” Deze memorabele quote van theoloog Tom Wright klinkt als vloeken in de evangelische kerk, maar het vat wel mooi samen hoe een nieuwe generatie evangelische gelovigen de vaak onuitgesproken én uitgesproken visies op de nieuwe hemel en nieuwe aarde willen herinterpreteren. De vroegere insteek kende namelijk zo vaak en zo eenzijdig een hemelgeoriënteerde focus, dat de aarde helemaal ondergesneeuwd leek te raken.
De jaren zeventig en tachtig lieten zich kenmerken door een groei van de evanglische beweging in Vlaanderen waarbij heel wat nieuwe gelovigen via het ‘eindtijd’-portaal de kerk binnenstroomden. Een uitloper daarvan vond zelfs een culturele vertaling naar het boek en het scherm in de jaren negentig. Denk aan het eerste deel uit de ‘Left Behind’-series (in het Nederlands verschenen als ‘De laatste bazuin’, 1998). Ingewikkelde schema’s over de einde der tijden en begrippen als ‘opname voor/tijdens/na de grote verdrukking’ werden deel van onze moedertaal. En toen werd het stil. Millennials lijken geen interesse meer te hebben in het millennialisme (eschatologische visie op het duizendjarig vrederijk).
Eschatologie versus apocalyptiek
Raymond R. Hausoul, huisrecensent van indekerk.be, doet zijn duit in het zakje met zijn theologische verhandeling over de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Daarmee is hij m.i. één van de weinige evangelicale theologen binnen het Nederlands taalgebied die Tom Wrights citaat binnen een breed academisch-theologisch kader bespreekt.
Hausoul legt precies uit waar het schoentje knelt: eschatologie en apocalyptiek staan vaak tegenover elkaar. ‘Apocalyptiek wil de toekomst vastleggen en miskent het verborgenheidskarakter van eschatologische uitspraken’, stelt Hausoul. Om de knelling tegen te gaan, vergelijkt Hausoul op twee manieren: tussen theologen (de katholiek Karl Rahner, de protestant Jürgen Moltmann en de gereformeerde Gregory Beale) én tussen disciplines (systematische theologie en Bijbelse theologie). Wat volgt, is een uitgebreide behandeling van deze theologen en hun kijk op de nieuwe hemel en de nieuwe aarde.
Hausoul benadrukt dat zowel systematische als Bijbelse theologie vakgebieden zijn die ook aan interpretatie doen en denken vanuit bepaalde perspectieven (cultureel, confessioneel…). Eén van zijn conclusies is dan ook dat het een meerwaarde biedt om deze disciplines met elkaar in dialoog te laten treden waarbij ze elkaars zwaktes en/of sterktes kunnen waarderen.
Conclusie
Deze handelseditie van Hausouls proefschrift verwacht van de lezer een grote inspanning. De opzet is wetenschappelijk-theologisch, detaillistisch, gestructureerd en zeer gefocust. Dit maakt het enerzijds tot een zeer verantwoord werk. Anderzijds verdient dit ‘voer voor theologen’ een breder leespubliek. En die hoeft niet al te lang op haar honger blijven zitten, want Hausoul plant samen met uitgeverij Boekencentrum een aantal populaire herwerkingen van het proefschrift. Het eerste boek daarvan zal deze maand (maart 2019) verschijnen: “Gods toekomst voor dieren: Van schepping tot nieuwe schepping”. Deze populaire herwerkingen kunnen de deuren openen voor een breder debat. Want, zo herinnert Hausoul ons, ‘het hiernamaals tekent het hiernumaals’, hoe we over de toekomst denken, bepaalt vaak onze levenswandel. In tijden van klimaatmarsen wijst Hausoul ons zo op de verwevenheid van ecologie en eschatologie.
Ondanks het wetenschappelijk niveau is dit werk doorspekt met leuke en goedgevonden spitsvondigheden waar Hausoul niet moet onderdoen voor Wright. Ik wil dan ook eindigen met zo’n hausoulisme: “Tegelijk mag het christelijk getuigenis echter blijven klinken dat God voor zijn schepping geen hopeloos einde maar een eindeloze hoop in petto heeft.” Amen.
Raymond R. Hausoul, De nieuwe hemel en de nieuwe aarde, (KokBoekencentrum Academic, 2018, 395 blz.)
