door Filip De Cavel –
Zou het thema ‘bidden’ niet een klein beetje tot de taboesfeer behoren in vele christelijke middens? Niet dat er niet over het gebed gepreekt, gelezen of gesproken wordt. Integendeel, we bemoedigen elkaar maar al te vaak. En toch… Als we al mogen reppen van een christelijke achilleshiel, dan lijkt het gebed (of gebrek aan) wel onze meest kwetsbare plek. We willen niet verzanden in formulegebeden, evenzo ligt het voor sommigen zwaar om zich vanuit het hart vrij en ongedwongen uit te drukken. Dan hebben we het nog niet gehad over de drukte, de stress, het lawaai in de straat of in ons huis. “Vraag me geen details over mijn gebedsleven”, lijkt de onuitgesproken hint wanneer we in gesprek gaan met iemand over de frequentie, de intensiteit en het geloofsvertrouwen die in ons gebed is …ingebed (pun intended).
Hoewel evangelicale voormannen en vrouwen over gebed hebben geschreven, ligt er een rijker gebruik voor het rapen binnen andere christelijke tradities. Voor we in Handboek voor Gebed duiken, eerst even een voorbeeld van een evangelische klassieker die de lat heeft hoog gelegd.
Gebed: Waar het hart zijn thuis vindt
De Quaker Richard Foster is misschien niet de eerste, maar zeker één van de bekendste die met zijn Gebed, Waar het hart zijn thuis vindt een veelheid aan type gebeden heeft opgelijst. Hij plaatste een waaier aan gebeden onder drie hoofdingen:
– Als een beweging naar binnen, naar de innerlijke verandering die plaatsvindt. Voorbeelden hiervan zijn: Gebeden van Verlatenheid en Overgave.
– Als een beweging naar boven, naar de aanbidding van God de Vader. Voorbeelden hiervan zijn: Gebeden van Aanbidding en Beschouwing.
– Als een beweging naar buiten, naar de wereld. Voorbeelden hiervan zijn: Voorbede en gebeden om genezing.
Fosters bijna encyclopedisch overzicht kon evenwel de kritiek niet ontlopen. Voor menig evangelicaal lezer presenteerde Foster een te oecumenische benadering. Evangelischen zijn doorgaans voorzichtig met vormen van gebed die niet in de Bijbel voorkomen óf te oosters gekleurd zijn (lees: contemplatieve en mystieke elementen verdwijnen naar de achtergrond). Exemplarisch is de haat-liefde relatie die we als evangelicalen behouden met het biddend Bijbel lezen, beter bekend als Lectio Divina.
Handboek voor gebed: Bezinning en handreiking voor de praktijk
Onder redactie van Jan Minderhout verschijnt een waardige opvolger van Fosters Gebed. Dit Handboek voor gebed (Boekencentrum, 2015) leest als een best of van gebedspraktijken en reflecties over (de theologie van) gebed. 23 auteurs van verschillende kerkelijke achtergronden leveren een hoofdstuk aan, gaande van het persoonlijk gebed tot het bidden in de gemeente. Het gebed en lijden, bidden met kinderen, creatief bidden, … geen domein wordt onaangeroerd gelaten. Toch heb je, als lezer, niet het gevoel dat het zwaar op de hand ligt. In eenvoudige bewoordingen en relatief korte hoofdstukken nemen de auteurs ons in vogelvlucht mee en laten ze ons proeven van hoe zij in het leven staan en welke rol het gebed daarin neemt. Elk hoofdstuk eindigt met een voorbeeldgebed dat, wat mij betreft, het hart vormt van dit werk. Sommigen zijn klaar voor gebruik, zoals het gebed voor aan het begin van een kerkraadsvergadering.
De kritische lezer zal, net als bij Foster, niet ontkomen aan het oecumenisch karakter van dit handboek. Alhoewel het eerste hoofdstuk, Bidden naar de Schriften, een uitstekende – bijna concordante – uiteenzetting is van het gebed in het licht van Gods Woord (gebeden van Jezus en Paulus, lichaamshoudingen, soorten gebeden, tot wie wordt er gebeden, hoe wordt er gebeden, belemmeringen, verschil tussen O.T. en N.T., …) zullen de verwijzingen naar niet-evangelische tradities menig lezer de wenkbouwen doen fronsen (Taizé, Iona,…). Het hoofdstuk gewijd aan gebed in ministry, genezing en bevrijding zullen dan weer onbekend terrein zijn voor andere lezers.
De verwijzingen naar websites of literatuur aan het eind van elk hoofdstuk zijn erg handig. Enkele gespreksvragen ter verwerking had misschien nog een mooi extraatje geweest, maar al bij al een boek dat te gebruiken valt voor persoonlijke gebruik en zeker de kringwerking wanneer je als jaarthema ‘gebed’ op de agenda hebt staan.
Warm aanbevolen.
Jan Minderhoud (red.), Handboek voor Gebed, Bezinning en Handreiking voor de Praktijk, (Boekencentrum, 2015, 237 blz.)
