door Raymond R. Hausoul – In 2013 kwam de Theologie van het Oude Testament (zie recensie op indekerk.be) op de markt. Dit werk kreeg diverse herdrukken en verscheen in de daaropvolgende jaar ook in andere talen. In het voorjaar van 2019 publiceerden de hoogleraren Armin Baum en Rob van Houwelingen het lang verwachte werk Theologie van het Nieuwe Testament. Het was de eerste Theologie van het Nieuwe Testament in het Nederlandse taalgebied.
Wie beide werken vergelijkt, ziet een opmerkelijk verschil in opzet. Theologie van het Oude Testament legde nadruk op de literaire compositie van het OT en gebruikte deze als grondpatroon. ‘Wat is het “theologisch middelpunt”, de “centrale boodschap” van het Oude Testament?’, was de kernvraag. Alle thema’s die aan bod kwamen, waren daarop gebaseerd en ontsproten vanuit het Bijbelboek Genesis. Lijnen werden op die wijze vanuit de literaire compositie doorgetrokken om de bijbelse boodschap te ontdekken. In Theologie van het Nieuwe Testament kiest de redactie voor een andere benadering. Niet de literaire compositie van het NT staat voorop, maar de brug tussen de exegese en de systematische theologie (24). Daardoor kenmerkt het werk zich door een thematische benadering. De thema’s hierin zijn willekeurig gekozen. Wie de onderwerpen bekijkt, ontdekt er wel het stramien van een klassieke christelijke geloofsleer in. De dogmatiek vormt daarmee het bouwdomein waarop de bijbelse theologie haar piketten uitzet.
Volgende thema’s komen aan bod: (1) Gods openbaring, (2) de canon, (3) het verbond, (4) Israël, (5-6) christologie, (7) Jezus’ dood, (8) Jezus’ opstanding, (9) leven en dood, (10) de heilige Geest, (11) de kerk, (12) rechtvaardiging bij Paulus, (13) leven in Christus, (14) het evangelie voor joden, (15) het evangelie voor heidenen, (16) koninkrijk en navolging, (17) christenen als vernieuwde mensen, (18) gebed, (19) lijden omwille van Christus, (20) de opstanding en wederkomst.
In de uitwerking van deze onderwerpen hebben de schrijvers oog voor relevante theologische vragen. Aan het einde van elk hoofdstuk worden die toegelicht. De onderwerpen zelf worden beknopt uitgewerkt en de auteurs verliezen zich slechts zelden in details. Dat zorgt dat het boek uit twintig behapbare korte stukken bestaat en toegankelijk blijft voor de gemiddelde lezer.
Omdat de thema’s willekeurig zijn gekozen is er niet gestreefd naar volledigheid (19). Zo ontbreken onderwerpen die in het NT een belangrijke rol spelen. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld (a) de betekenis van Jezus’ dienst, (b) de geestelijke machten, (c) God de Vader, (d) leven in genade en vrede, (e) de eredienst. Dit is opmerkelijk, omdat deze thema’s ook in de klassieke geloofsleer weinig aandacht ontvangen. Theologen kijken daarvoor dan weer naar hen die actief zijn in het zoeken naar de theologie van het NT. Tegelijk is het een punt van dankbaarheid dat de Theologie van het Nieuwe Testament een behulpzame aanvulling is die mensen helpt thematisch de Bijbel door te nemen met respect voor het geïnspireerde Woord van God.
Armin Baum en Rob van Houwelingen (red.), Theologie van het Nieuwe Testament, (Kokboekencentrum, 2019, 440 blz.)
