door Maarten Hertoghs – Het woord multicultureel zorgt, volgens de schrijver van het centrale essay in dit boek, voor een Babylonische spraakverwarring. Jonathan Chaplin onderscheidt dan ook zes betekenissen van het begrip ‘multiculturalisme’. Daarbij moet gezegd dat een evaluatie van multiculturalisme eigenlijk samenhangt met de vraag wanneer een samenleving goed functioneert. Die vraag is natuurlijk erg relatief.
De multiculturele samenleving wordt door velen als achterhaald beschouwd. Chaplin breekt een lans om dit niet zomaar te laten varen. Natuurlijk zijn er voorwaarden. Zo moet er sprake zijn van maatschappelijke cohesie en van burgerschap. De terechte vraag of een multicultureel beleid tot segregatie leidt, wordt door Chaplin vrij genuanceerd beantwoord. Hij ziet dat er grond is voor zulk een conclusie, maar ziet ook succesvolle beleidslijnen (in het Verenigd Koninkrijk) die verdergezet kunnen worden.
Het boek bestaat uit een essay (van Jonathan Chaplin) aangevuld met reflecties vanuit de wetenschappelijke instituten van drie politieke partijen (CDA, CU en SPG) en van een deskundige op gebied van interreligieuze en interculturele dialoog (Enis Odaci). Aan het slot is er nog een evaluatie. Het essay is lezenswaardig, maar de reflecties erop maken het boek (naar mijn mening) pas echt interessant. Daarin worden namelijk enkele uitgangspunten van Chaplin terecht bevraagd en worden alternatieven naar voor geschoven.
Door wat er de voorbije weken gaande is rond racisme is dit een erg actueel boek. Hoe gaan we in het algemeen om met de aanwezigheid van verschillende culturen in ons land en hoe moet de overheid zich daarin opstellen? Chaplin zegt dat zij een kader moet creëren waardoor individuen en minderheden eerlijk behandeld worden (multiculturele gerechtigheid). Het CDA (dat net als CD&V vasthoudt aan het adagium ‘Ieder mens telt’) is van mening dat multiculturele gerechtigheid net zorgt voor segregatie en hokjesdenken en bepleit ‘publieke gerechtigheid’. Dat is het besef dat de articulatie van verschillende visies pas volledig is als iedereen mee kan doen. De gemeenschap, een cultuur van gedeelde verantwoordelijkheid, staat voorop. De overheid kan daarbij voorzien in vormen van participatie voor iedereen, ongeacht de culturele achtergrond.
Kortom, een lezenswaardig boekje. Niet zozeer door hét juiste antwoord, maar wel door de verschillende stemmen die aan bod komen en die uitdagen tot verder denkwerk.
Jonathan Chaplin, Multiculturele gerechtigheid, (Buijten & Schipperheijn Motief, 2020, 206 blz.)
