door Jacques Rommel –
Het is goed om je vooroordelen opzij te zetten. Stellen dat ik geen fan ben van Etienne Vermeersch is een understatement en mijn opinie over aartsbisschop Léonard was al evenzeer gekleurd door de steevast negatieve berichtgeving in pers en televisie. Daarom stond ik aanvankelijk sceptisch tegenover het project van journalist Joël De Ceulaer om gesprekken op te nemen tussen deze twee protagonisten (of zijn het antagonisten?). Toch heb ik me laten verleiden om althans een deel van een van de tv-gesprekken te bekijken en ik vond de balans positief. Geen dovemansgesprekken met onderhuids cynisme, maar eerder gemoedelijkheid en openheid voerden de toon. Op een gegeven moment gingen de beide heren zelfs aan het zingen!
Dat was een reden om het boek ‘De ketter en de kerkvorst’ mee te nemen uit de bibliotheek. Ik ben altijd een beetje terughoudend om me te verdiepen in de denkwereld van de atheïst en ook de leer van de katholieke kerk oefent geen grote aantrekkingskracht op me uit. Toch ben ik bijzonder blij dat ik de stap gewaagd heb. Ik vond het boek tot mijn verbazing uitermate boeiend en heel af en toe zelfs ontroerend mooi. Daar zijn meerdere redenen voor.
– Beide mannen zijn uitermate slim en belezen. Ze denken na over de dingen en kunnen hun standpunten goed beargumenteren. Ze hebben allebei filosofie gestudeerd, wat op zich geen verdienste is, maar ze slagen erin om hun filosofische inzichten te vertalen naar de praktijk van het leven.
– Ze zijn beiden integer en openhartig, ook over de moeilijkste onderwerpen durven ze een standpunt te kiezen en ook durven ze te getuigen vanuit hun eigen levenservaring. Ze tonen emotie en zijn gedreven en gepassioneerd. Dit zijn geen saaie grijsaards en dit is geen saaie lectuur.
– Het boek gaat dieper in op de grote vragen die een mens bezighouden: leven, dood, lijden, seksualiteit, oorlog, schepping en evolutie, celibaat, sociaal onrecht, geloof en ongeloof, euthanasie en abortus, islam, de roomse kerk. Bij ieder thema krijgt elke spreker de gelegenheid om zijn visie te duiden, zonder dat er oeverloos naast elkaar gepraat wordt. Tot hun eigen verwondering komen de heren niet zelden tot een gemeenschappelijke visie op sommige problematieken.
– Het is fijn om gewaar te worden dat deze mannen, die elk een totaal verschillend denkkader aanhangen, gaandeweg naar elkaar toegroeien in respect en zelfs genegenheid.
– Het is knap dat de journalist zich heel streng houdt aan het stellen van vragen op het juiste moment, zonder zich zelf te wagen aan commentaren of opinies.
– Zowel Léonard als Vermeersch kennen de Bijbel en zijn bekend met het evangelie. Het is alleen doodjammer dat de Gentse professor de Bijbel zeer eenzijdig en ongenuanceerd gebruikt om God in een kwaad daglicht te stellen.
– André Léonard mag dan theologische inzichten ondersteunen die voor evangelischen totaal onverteerbaar zijn, niettemin is hij diepgelovig en koestert hij een diepe liefde voor Jezus. Ook gelooft hij rotsvast in de (letterlijke) verrijzenis en het verlossingswerk van onze Heiland. Hij predikt in die zin het ware evangelie. Bovendien geeft hij in zijn eigen leven een heel praktische invulling aan dat evangelie door zich in te zetten voor illegalen, zieken en stervenden of voor zijn studenten. Hij heeft de oprechte wens om zijn geloof handen en voeten te geven. Ook het stukje waarin hij vertelt hoe hij omgaat met de striemende kritiek, de aanvallen op zijn persoon (denk aan de actie van Femen) en de tegenslagen in zijn leven, heeft me getroffen.
Is het dan allemaal koek en ei met dit boek en met de inhoud? Natuurlijk niet. Sommige uitspraken van Etienne Vermeersch getuigen van ontzettende pretentie: ‘Moest ik God zijn, ik zou het beter doen.’ Hij is niet de enige die zo praat vandaag de dag, maar uit de mond van zo’n intelligente man verwacht je dit niet te horen. Wat betreft de inzichten van Mgr. Léonard, ook daar is het af en toe slikken. Vele thema’s benadert hij vanuit historisch-cultureel, maatschappelijk of filosofisch perspectief, terwijl je liever een standpunt zou lezen dat Bijbels onderbouwd is. Ook haalden we reeds aan dat de typisch roomse theologie over Maria, de heiligen, het vagevuur voor ons ketters klinken.
Wie bereid is beide grijsaards hun zonden te vergeven (of het oordeel daarover aan onze Schepper over te laten), wil ik dit boek van harte aanbevelen.
De Ceulaer J., De ketter en de kerkvorst, Etienne Vermeersch en André Léonard in gesprek met Joël De Ceulaer (uitg. De Bezige Bij, 2014, 240 blz.).
