door Maarten Hertoghs – Christenen en politiek. In Vlaanderen lijken maar weinigen heil te zien in die combinatie. Sowieso hebben veel Vlamingen het gevoel dat politiek zich boven hun hoofden afspeelt en christelijke (misschien moet ik vooral protestants-evangelische zeggen) Vlamingen zijn er dan ook nog eens van overtuigd dat de politiek anti-religieus is. Je zou voor minder afhaken.
In Christ and the Common Life voert Luke Bretherton echter aan dat een van de cruciale vragen van politiek is hoe een gedeeld leven (common life) opgebouwd en volgehouden kan worden tussen mensen die verschillend zijn. Vanuit die optiek is het net belangrijk dat christenen aanwezig zijn in het publieke debat om tot een gedeeld leven te komen. Zij hebben daarenboven een verhaal te vertellen dat een belangrijke bijdrage kan vormen aan een maatschappij.
Voor Bretherton is politieke theologie een ‘interpretatieve kunst die streeft naar getrouwe, hoopvolle en liefdevolle uitspraken over hoe samen te handelen in antwoord op gedeelde problemen’. Ofwel: het is het zoeken vanuit geloof, hoop en liefde met niet- of andersgelovigen naar een antwoord op maatschappelijke problemen. Dit gebeurt door actief te luisteren, zowel naar hen die binnen als naar hen die buiten onze primaire gemeenschap staan. Politieke theologie staat dus niet los van politiek en maatschappij, maar is ermee in gesprek om te streven naar een gedeeld leven.
Het boek is onderverdeeld in drie delen. In het eerste deel werkt Bretherton een reeks case studies uit, waarin hij om te beginnen ingaat op hoe naastenliefde zich verhoudt tot politieke theologie. Daarna bespreekt hij Black Theology als een stroming binnen de politieke theologie en legt hij bloot hoe men ook binnen de pinksterbeweging, het rooms-catholicisme en anglicanisme politiek geëngageerd is. In deel twee behandelt Bretherton thema’s als gemeenschap of klasse-denken, seculariteit versus secularisme en tolerantie. Deze issues waarin Bretherton structurele ongelijkheid en sociale conflicten beschrijft, vormen uitdagingen voor het volhouden van een gedeeld leven en bevragen de rol van de kerk hierin. Het hoofdstuk over seculariteit versus secularisme is overigens een zeer actueel deel voor lezers uit deze contreien. In het laatste deel graaft de schrijver de fundamenten van zo’n gedeeld leven uit. Centraal daarin staat de vraag wat het betekent om mens te zijn. Ook economie, soevereiniteit, populisme en democratie krijgen er hun plaats.
Christ and the common life is geen slappe kost, geen hapklare brok, geen fastfood. Luke Bretherton schrijft met een zoekend hart, met een diep verlangen om vanuit het evangelie, vanuit geloof, hoop en liefde, te werken aan een gedeeld leven (een samen-leving). Hij is overtuigd van de meerwaarde van het christelijk verhaal, maar beseft dat dit niet kan gebeuren vanuit een heersende of opdringerige houding. Dé uitdaging zit in het samen zoeken met wie niet of anders gelooft.
Terwjl ik het boek aan het lezen was, werd de nieuwe Vlaamse regeerverklaring voorgesteld. Daarin lees je een aantal verwijzingen naar gedeeld burgerschap of Vlaams burgerschap. Ik geloof dat wij, vanuit onze christelijke overtuiging, goede burgers (kunnen) zijn. Mensen die vanuit de joods-christelijke waarden (de wortels van ons denken) een hoopvolle en liefdevolle bijdrage kunnen leveren om te komen tot een gedeeld leven.
Luke Bretherton, Christ and the common life: Political theology and the case for democracy (Eerdmans, 2019, 480 blz.)
